Skruszony despota

 Iwan IV miał zaledwie 3 lata gdy zastąpił na tronie swego ojca Wasyla III. Przez 5 lat chłopiec zdobywał umiejętności męża stanu, a regentka była jego matka. Gdy jednak zmarła – podobno w wyniku otrucia – o władzę walczyło kilka frakcji bojarów. W wieku 13 lat Iwan rozkazał, aby w jego obecności aresztowano, a następnie zgładzono jego rywali. Była to epoka okrucieństwa. Powstrzymać cara mógł tylko metropolita rosyjski Makary. 16-letni Iwan posłuchał rady w dwóch kwestiach: własnej koronacji na cara i małżeństwa a Anastazją Romanową. Światu obwieszczono, że Iwan jest następcą rzymskiego cesarza Augusta oraz pierwszym spośród ziemskich władców chrześcijaństwa. Wskrzeszeniu ducha religijnego towarzyszył nowy klimat reform politycznych, ustanowiono nowe prawa. Małżeństwo z Anastazją układało się dobrze. Do śmierci Anastazji w 1560 roku urodziło się 6 dzieci, ale tylko 2 przeżyło wiek dziecięcy. Pozostawiwszy Moskwę w rękach Makarego, car odbył szereg kampanii wojennych, niszcząc potęgę Tatarów. W Rosji zapanowały rządy autokratyczne. Po śmierci Makarego Iwan wprowadził system polityczny zwany opricznina. Podzielił ziemię na dwie części. Jedna miała podlegać bojarom, druga miała być traktowana jako jego prywatna. Dla Rosji zaczęły się rządy terroru i chaosu.  Do tego doszła tragedia cara. Pomimo więzi łączących go z Anastazją, już 2 tygodnie po jej śmierci car ogłosił, że chce ożenić się z siostrą Zygmunta Augusta, Zygmunt odrzucił jego propozycję a Iwan poślubił Marię, córkę czerkieskiego władcy. Ich jedyne dziecko żyło tylko 5 tygodni. Od chwili jego śmierci car nie okazywał zonie zainteresowania, a po jej śmierci ożenił się z Marfą, która zmarła 16 dni po ślubie. Ponoć w obu wypadkach przyczyną śmierci była trucizna. Pomimo zakazu kościelnego Iwan ożenił się po raz 4. Jego wybranka została kobieta prostego pochodzenia, Anna, która po trzech latach porzuconą, oddano do klasztoru. Potem pojawiły się jeszcze dwie następne żony. W 1580 roku Iwan związał się z córką bojara, Marią  Nogoj, która urodziła carewicza Dymitra. W 1581 roku najstarszy syn cara Iwan, miał 27 lat i 3 żonę( dwie pierwsze zostały wygnane przez cara). Elena również nie znalazła uznania władcy. Gdy Iwan napomniał swoją spodziewająca się dziecka synową za niestosowny strój, carewicz stanął w jej obronie. Głośną wymianę słów zakończył śmiertelny cios okrutnej carskiej laski wymierzony w głowę syna. Ogarnięty wyrzutami sumienia Iwan spisał listę ofiar swojego okrucieństwa, która do jego śmierci w 1584 roku zawierała ponad 3000 imion. Kopie tej listy wraz z darowiznami rozesłano do najważniejszych klasztorów w całej Rosji z poleceniem odprawienia modłów w intencji zbawienia ich dusz.