smog

 SMOG  to groźna mieszanina zanieczyszczeń powietrza, powstaje głównie w dużych, uprzemysłowionych miastach . Wyróżnia się dwa typy smogów : smog fotochemiczny , zwany smogiem typu Los Angeles, oraz smog kwaśny, zwany inaczej mgłą przemysłowa lub smogiem typu Londyn. Smog fotochemiczny tworzy się podczas silnego działania promieni słonecznych, jest najgroźniejszy w południe i wczesnym popołudniem, po raz pierwszy został zauważony w Los Angeles podczas II wojny światowej. Światło słoneczne jest przyczyna wielu reakcji chemicznych, których produktami są związki chemiczne, np. aldehyd mrówkowy, aldehyd octowy, nadtlenki organiczne, ozon. Główne składniki smogu fotochemicznego to: tlenek węgla (II), tlenek azotu (II i IV), węglowodory aromatyczne i alifatyczne (tłuszczowce), aldehydy i ozon. W przeciwieństwie do smogu typu Londyn, podczas występowania smogu typu Los Angeles nie ma mgły, a widoczność jest dobra (ukryty zabójca). Gazy tworzące smog fotochemiczny powodują choroby dróg oddechowych, zawroty i bóle głowy, podrażniają oczy, nos i gardło. Drugim typem smogu, który często tworzy się w miastach produkujących energię w wyniku spalania węgli kopalnianych ( są one zanieczyszczone siarką lub jej związkami), jest smog kwaśny. Składa się on głównie z tlenku siarki (IV), tlenku węgla (IV) i pyłu węglowego zawieszonego w wilgotnym powietrzu. Smog ten występuje z dużym nasileniem podczas wysokiego zamglenia i dużej wilgotności w warunkach bezwietrznych. Tlenek siarki (IV) w obecności wody tworzy kwas siarkowy(IV) SO2 + H2O = H2SO2 W obecności pyłów metali ten sam tlenek utlenia się do tlenku siarki(IV), a w reakcji z wodą powstaje wówczas kwas siarkowy (IV) SO3 + H2O = H2SO4. Powstające kwasy powodują, że smog typu Londyn ma pH znacznie kwaśniejsze. Powoduje podrażnienia oskrzeli, kaszel, zaburzenia w układzie rażenia, jest najgroźniejszy rano, zaraz po wschodzie słońca. W Londynie od 5 do 9 XII 1952 r. powstał ogromny smog z wyemitowanych do atmosfery gazów głównie z kominów mieszkań i fabryk oraz spalin samochodowych.  Mgła doprowadziła do ochłodzenia powietrza. Londyńczycy zaczęli używać dużej ilości węgla do ogrzewania mieszkań, jakość tego węgla była marna ze względu na koszty . Powietrze zostało skażone tak, że nawet imprezy, że odwołano wszystkie imprezy na powietrzu. Już na początku grudnia odnotowano 4 tyś. Zgonów na skutek niewydolności płuc, hipoksji i przewlekłego uszkodzenia oskrzeli – wzrost śmiertelności osiągnęła do ok. 12 tysięcy osób. W 1956 r uchwalono ustawę o czystym powietrzu, co zmniejszyło i zredukowało  ilość gazów. Los Angeles jest miastem o największym zanieczyszczeniu, nawet wód gruntowych. W indiańskim tłumaczeniu jest to „Dolina dymu”. Inwersja temperatury zatrzymuje w powietrzu spaliny corocznie od maja do października. Są tam tez zbyt małe opady deszczu – 380 mm rocznie.  Powstająca w wyniku silnego nasłonecznienia mieszanina gazowych zanieczyszczeń atmosfery składająca się z ozonu i innych rodnikowych utrwalaczy, tlenku azotu (IV) oraz innych rodników alkilowych spowodowała silne oddziaływanie na organizmy żywe oraz na obiekty kultury materialnej.  W normalnych warunkach obecność  w atmosferze NO2 i O3 pozostają w równowadze, co umożliwia samooczyszczanie. Cykl zaburzony jest przez silne nasłonecznienie oraz obecność wolnych rodników powstających ze spalin pod wpływem energii świetlnej. ( smog w Los Angeles pogłębił problemy astmatyczne wielokrotnego mistrza lekkoatletyki Steva Ovetta, przez co nie obronił tytułu mistrza olimpijskiego w 1984 r ). Aby walczyć ze smogiem wprowadzono ustawę o popularyzacji aut o napędzie elektrycznym i hybrydowym, zmiany w transporcie masowym oraz zastosowanie odnawialnych źródeł. Mieszaninę spalin w reakcji ze światłem słonecznym mogli odczuć mieszkańcy Tokio. Na smog miały tu wpływ fabryki, składy, urządzenia, osuszanie terenów wodnych, na których budowano kompleksy biurowo-usługowe. Ocieplenie klimatu skorelowane ze wzrostem stężenia w powietrzu gazów cieplnych ( w tym CO2) i wzrostem aktywności słońca zachodzi tam w skali globalnej. Wzrost temperatury jest tu szybszy. Dotyczy to głównie ery uprzemysłowienia i urbanizacji (IX, XX w.). W wieku XX temperatura wzrosła ok. 21 st. C do ponad 24, W Tokio zaczęto przeciwdziałać zanieczyszczeniu poprzez minimalizowanie emisji termicznych (np. strata ciepła przez źle izolowane ściany lub ogrzana wodę kanalizacyjną), stosowanie architektury słonecznej, minimalizowanie emisji gazów cieplnych, uwzględnienie zachowania obszarów zieleni.  Pekin oprócz stałego smogu zwłaszcza latem, gdzie jest i tak klimat gorący, są duże koncerny przemysłowe i  komunikacyjne ,oraz nawiewy piasku, przeżył 10 X 2014  taki wzrost zanieczyszczenia, że ogłoszono pomarańczowy alarm ( II stopień zagrożenia). Nie otwierano okien, dzieci i starsi mieli zakaz wychodzenia z domu, a na zewnątrz można było wyjść tylko w maseczkach. Pekin otoczony jest przez przemysłowa prowincję Hetel i zanieczyszczony od środka ruchem ulicznym. Widoczność jest znacznie ograniczona. Do tego dochodzą małe kotłownie węglowe i kuchenki uliczne, oraz wypalanie słomy na polach przez rolników,. Wielka mgła nawiedziła tez Tybet. Rozmyty obraz zaskoczył zarówno mieszkańców jak i naukowców. Tybet zawsze słynął z czystego powietrza. Smog dotarł tu wraz z wiatrem północnym. Widoczność tak była ograniczona, że musiano odwołać loty, nie widać było wieży pałacowej. Ateny 2013, 17 XII. Kryzys gospodarczy i wzrost cen zmusił Greków do oszczędności. Spadek temperatury spowodował konieczność ogrzewania domów wątpliwej jakości drzewem opałowym. W piecach spalano tez rzeczy, które się nie nadawały do palenia. Nadeszła chmura smogu „ przestaliśmy wywieszać pranie na zewnątrz – mówił agencji Reuters jeden z mieszkańców dzielnicy Kolons – „robiło się czarne”.  Według gazety Ta Nea kominki, które służyły za dekorację, teraz stały się praktyczne,. Wzrósł też popyt na piece a co za tym idzie wzrost cen za opał, który był niskiej jakości i często zanieczyszczony. Do tego doszła masowa wycinka drzew.  Bośnia-Hercegowina tez miała swój smog. Spadek temperatury, system ogrzewania węglowego, liczne zakłady i fabryki spowodowały, że stężenie dwutlenku siarki osiągnęło 1400 m sześciennych przy normie 350   Liczne badania wykazały, że liczne choroby tj. autyzm, zakłócenia hormonów regulujących wzrost i rozwój, nowotwory, nadpobudliwość i otyłość maja swoje źródła w zanieczyszczonym powietrzu.